Yeryüzünün yaklaşık olarak dörtte üçü sularla kaplıdır. Bu su kaynakları yer üstü ve yer altı olmak üzere iki gruba ayrılır.
Yer Üstü Suları
Yer üstü suları – Görsel: National Geographic
Yer üstü suları okyanus, deniz, göl ve akarsulardır. Yer üstü suları tatlı veya tuzlu olabilir. Deniz ve okyanus suları tuzludur. Göller tatlı veya tuzlu olabilirler. Yeryüzünde çay, dere, ırmak gibi isimlerle anılan ve akan sulara akarsu denir. Bunlar, sularını genellikle bir göle veya denize boşaltırlar. Akarsulardan çeşitli şekillerde faydalanılır; içme suyu olarak kullanılırlar, sulama için kullanılırlar, barajlar kurularak enerji elde etmek için kullanılırlar ve balıkçılıkta kullanılırlar.
Yer Altı Suları
Yağmur ve kar gibi yağışlarla yeryüzüne inen su, toprağın derinliklerine kadar ulaşarak, su geçirmeyen bir tabakada birikir. Bu sulara yer altı suları denir. Yer altı suları, çeşitli etkilerle yer altında birikerek, toprak, kayaç gibi yer altında bulunan boşlukları tamamen dolduran sulardır.
Yer altı suları
Yer altı suyu yeterli derecede beslenirse, kendiliğinden yeryüzüne çıkar. Yer altı su seviyesinin başlangıçtakine oranla yükselerek, kendiliğinden yer yüzüne çıkması durumuna artezyen denir. Su seviyesi düşükse, su kuyu açılmak suretiyle yeryüzüne çıkarılır.
Yer altı suyunun yeryüzüne çıktığı yerlere kaynak adı verilir. Kaynaklardan elde edilen sulara ise kaynak suyu denir. Kaynak suları soğuk, ılık veya sıcak olabilir.
Soğuk Su Kaynakları: Kullanım alanları çeşitlidir; içme suyu olarak ve tarımda, hayvancılıkta, endüstride kullanılır. Soğuk su kaynaklarının çoğu akarsulara karışır. Yer altı suları, yeryüzüne çıkarken içlerinden geçtikleri kayaçlardaki bazı mineralleri çözer. Bundan dolayı, genellikle içme suyu olarak kullanılan kaynak sularında az miktarda mineral bulunur.
Su topraktan süzülürken içine erimiş halde bulunan birçok madensel tuz ve gaz karışır. İçinde erimiş olarak bol miktarda madensel maddeler ve gazlar bulunan, içilebilir nitelikteki kaynak sularına maden suyu denir. Maden suyu, içerdiği mineral bakımından kaynak suyundan farklılık gösterir. Maden suyunun 1 litresindeki mineral miktarı 1 gramdan fazladır, yani kaynak suyuna oranla daha yüksek oranda mineral içerir.
Sıcak Su Kaynakları: Bu kaynaklardan çıkan su, yeryüzünün çok derin katmanlarından geldiği için sıcaktır. Yerin derin katmanlarından gelen, içinde sağlık için yararlı mineral ve gazlar içeren sıcak su kaynaklarına kaplıca adı verilir. Kaplıcalar, mineral ve gaz bakımından zengin olmaları nedeniyle genellikle şifalı olup, tıpta birçok hastalığın tedavisinde kullanılmaktadır. Üzeri açık olan, şifalı sularından yararlanmak üzere herhangi bir tesis kurulmamış olan şifalı sulara da ılıca adı verilir.
Sıcak Su Kaynakları – Görsel: National Geographic
Yerkabuğunun derin katmanlarındaki ısı nedeniyle, sıcaklığı yüksek olan, diğer sulara oranla daha fazla çözünmüş madde içeren sıcak su, buhar ve gazlar jeotermal kaynak olarak adlandırılır. Jeotermal kaynaklar elektrik enerjisi üretiminde, ısı sistemlerinde, ısıtmaya dayalı endüstrilerde, kaplıcalarda, seracılıkta ve turizmde kullanılır.
Tüm canlıların yaşamlarını sürdürebilmesi için son derece önemli olan yeryüzündeki sular, bilinçsiz uygulamalardan dolayı her geçen gün kirlenmektedir. Su kirliliği, daha iyi bir gelecek için mutlaka önlenmesi gereken bir sorundur.
